ساده ترین و کم دردسر ترین نوع طلاق ، طلاق توافقی است که این روزها به دلیل رسیدگی و صدور رای در کوتاه ترین زمان ممکن، تبدیل به طلاقی رایج شده است. علاوه بر این، طی کردن مراحل طلاق توافقی بدون نزاع و درگیری طرفین انجام شده واحتمال بروز اختلافات در آینده را به حداقل می رساند.
طلاق توافقی، یکی از اقسام طلاق بوده که در آن، زوجینی که قصد جدا شدن از یکدیگر را داشته، ابتدا بر سر مسائل مالی هم چون مهریه ، نفقه، اجرت امثل و اموال مشترک و مسایل غیر مالی همچون حضانت فرزندان بعد از طلاق، توافق نموده و سپس به دادگاه مراجعه می نمایند. دادگاه نیز با احترام به این توافق، چنانچه توافق بر خلاف مقررات آمره کشور نباشد، رای بر طلاق توافقی صادر نموده که این رای، گواهی عدم امکان سازش نامیده می شود.
ساده ترین و کم دردسر ترین نوع طلاق ، طلاق توافقی است که این روزها به دلیل رسیدگی و صدور رای در کوتاه ترین زمان ممکن، تبدیل به طلاقی رایج شده است. علاوه بر این، طی کردن مراحل طلاق توافقی بدون نزاع و درگیری طرفین انجام شده واحتمال بروز اختلافات در آینده را به حداقل می رساند.
برخلاف آنچه که عموم مردم تصور می کنند در طلاق توافقی حتما لازم نیست زن مهریه خود را ببخشد و از حق و حقوق قانونی خود چشم پوشی کند، بلکه هر توافقی که بین زوجین صورت گرفته باشد معتبر است.
در طلاق توافقی، سازش و توافقی که میان زوجین انجام می گیرد، ممکن است در دفتر اسناد رسمی و به موجب یک سند رسمی صورت گرفنه، ممکن است با تنظیم یک سند عادی میان خود زوجین و تایید بعدی آن در جلسه رسیدگی محقق شده یا اینکه ممکن است زوجین در جلسه دادگاه رسیدگی به طلاق توافقی، توافق نموده و توافقات آن ها در صورت جلسه دادگاه قید گردد.
مراحل طلاق توافقی، در قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 تابع قواعد ویژه ای است که آن را از سایر انواع طلاق مجزا می کند. مطابق این قانون، در تمامی موارد طلاق بجز طلاق توافقی، زوجین باید توسط دادگاه به داوری ارجاع شوند. مثلا در طلاق از طرف زن و طلاق از طرف مرد، زوجین به داوری ارجاع داده می شوند و دادگاه پس از بررسی نظر داوران رای صادر می کند.
بنابراین از آنجا که در طلاق توافقی، نیازی به مراجعه به داوری نمی باشد، می توان گفت که مراحل طلاق توافقی 4 مورد می باشد:
1. مراجعه به مراکز مشاوره خانواده بهزیستی
بنابر اعلام دادگستری کل استان تهران از آذر ماه 97، ثبت دادخواست طلاق توافقی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، صرفا با ارائه گواهی عدم انصراف از طلاق که توسط مراکز مشاوره خانواده بهزیستی صادر گردیده، امکان پذیر می باشد. زوجین، برای اخذ نوبت مشاوره ابتدا باید در سامانه تصمیم طلاق ثبت نام کرده و سپس روز، ساعت و مرکز مشاوره را در این سامانه انتخاب کنند. لازم به ذکر است که عدم حضور زوجین در مشاوره طلاق تبعاتی نیز دارد که در مقاله ای جداگانه به آن پرداخته شده است.
2. ثبت دادخواست طلاق توافقی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
پس از انجام مراحل مشاوره و صدور گواهی عدم انصراف از طلاق توسط یکی از این مراکز، زوجین یا وکیل آن ها باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، اقدام به ثبت دادخواست طلاق توافقی نمایند.
پس از ثبت دادخواست طلاق توافقی، دادخواست از طریق دفتر خدمات قضایی برای دادگاه مربوطه ارسال گردیده که توسط واحد ارجاع آن مجتمع قضایی به یکی از شعب ارسال می گردد.
3. حضور در جلسه رسیدگی و صدور رای طلاق توافقی
با وصول پرونده به شعبه، شعبه مربوطه اقدام به تعیین وقت جلسه رسیدگی طلاق توافقی کرده و این وقت رسیدگی به طرفین ابلاغ می گردد. در جلسه رسیدگی طلاق توافقی، قاضی با بررسی نظر کارشناس مشاوره و با در نظر گرفتن توافقات طرفین، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش یا همان رای طلاق توافقی می کند.
4. حضور در دفترخانه طلاق و اجرای صیغه طلاق
پس از صدور رای طلاق توافقی که گواهی عدم امکان سازش نامیده می شود، از آنجا که این طلاق با توافق بوده و معمولا نیز زوجین با توافق، حق تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی خود را اسقاط می کنند، زوجین باید این گواهی را تا سه ماه از تاریخ صدور، به دفاتر ثبت طلاق برده و اجرای صیغه طلاق و ثبت آن را تقاضا کنند. در این نوع از طلاق، طرفین بایستی حتما در دفترخانه حاضر باشند تا طلاق ثبت شود. یعنی عدم حضور یکی از طرفین در دفترخانه برای ثبت طلاق توافقی، مانع از انجام طلاق توافقی خواهد شد.
شرایط طلاق توافقی را در یک تقسیم بندی کلی می توان به 2 گروه شرایط عمومی و اختصاصی طلاق توافقی تقسیم نمود، که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد:
همچون سایر انواع طلاق، طلاق توافقی مستلزم تقدیم دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و پرداخت هزینه دادرسی مربوطه می باشد. تنها تفاوت طلاق توافقی با طلاق از طرف مرد یا طلاق از جانب زن، آن است که در طلاق توافقی لازم است که هر دو زوجین، در دفتر خدمات حاضر شده و اقدام به تقدیم و امضا دادخواست طلاق توافقی نمایند، در حالی که در سایر انواع طلاق، زوج یا زوجه ای که خواهان طلاق می باشد، به تنهایی دادخواست طلاق را تقدیم و امضا می نماید.
به علاوه، لازم است تا تمام حقوق مالی زوجه به طور کامل پرداخت گردیده یا اینکه زوجه به عدم دریافت آن ها رضایت داده یا به طریق دیگری با زوج توافق نماید. در نهایت، صدور رای طلاق توافقی، مستلزم ارائه گواهی عدم بارداری از جانب زوجه و رعایت عده طلاق می باشد.
همانطور که گفته شد بر خلاف سایر انواع طلاق، در طلاق توافقی، شرط ارجاع به داوری وجود نداشته و به جای این شرط، زوجینی که قصد دریافت رای طلاق توافقی را دارند، باید پیش از تقدیم دادخواست، جهت اخذ گواهی عدم انصراف از طلاق به مراکز مشاوره خانواده بهزیستی مراجعه نمایند. به علاوه صدور حکم طلاق توافقی، مستلزم توافق در تمام حقوق و تکالیف مالی و غیر مالی زوجین به نحوی که گفته شد، می باشد.
نحوه درخواست برای طلاق توافقی، تقریبا مانند نحوه درخواست برای انواع دیگر طلاق می باشد. به عبارت دیگر، درخواست برای طلاق توافقی، مانند سایر انواع طلاق، مستلزم ثبت دادخواست طلاق توافقی از طریق دفاتر خدمات قضایی و پرداخت هزینه دادرسی آن می باشد.
با این وجود، نحوه درخواست برای طلاق توافقی، دارای تفاوت هایی با نحوه درخواست برای انواع دیگر طلاق می باشد. یکی از این تفاوت ها آن است که تا زمانی که زوجین، گواهی انصراف از طلاق صادر شده از سوی مراکز مشاور خانواده بهزیستی را اخذ نکرده باشند، دادخواست طلاق توافقی آنها ثبت نشده و یا در صورت ثبت، به دادگاه ارجاع نمی شود.
تفاوت دیگر نحوه درخواست برای طلاق توافقی با سایر انواع طلاق آن است که در درخواست طلاق توافقی، لزوما هر دو زوجین یا وکلای آن ها باید در دفتر خدمات قضایی حاضر شده و دادخواست طلاق توافقی را امضا نمایند، در حالی که در طلاق به درخواست زن یا طلاق به درخواست مرد، صرفا طرفی که درخواست طلاق می دهد، در دفتر خدمات حاضر شده و دادخواست طلاق را امضا می نماید.
ارائه دادخواست طلاق توافقی و رسیدگی به آن از سوی دادگاه خانواده مانند هر دادخواست دیگری، مستلزم ارائه مدارک لازم قانونی بوده، به نحوی که در صورت فراهم نبودن مدارک لازم برای طلاق توافقی، ارجاع دادخواست از دفتر خدمات قضایی به دادگاه امکان پذیر نبوده و در صورت ارجاع، آن دادخواست طلاق توافقی به دفتر خدمات برگردانده می شود.
مدارک لازم برای طلاق توافقی شامل اصل و کپی شناسنامه، اصل و کپی کارت ملی و اصل و کپی عقد نامه یا سند ازدواج است. علاوه بر این، اجرای صیغه طلاق توافقی مستلزم این است که زن در صورت باکره بودن، گواهی سلامت را به دفتر ثبت ازدواج و طلاق ارائه داده و در صورتی که باکره نیست، گواهی عدم بارداری خود را به همراه گواهی عدم امکان سازش به دفترخانه برای ثبت طلاق ارائه کند.
در طلاق توافقی، چنانچه زوجه باکره باشد، طلاق بائن بوده و در صورتی که باکره نباشد، طلاق از نوع طلاق رجعی می باشد.
هر چند به دلیل اجباری شدن حضور زوجین در جلسات مشاوره خانواده و اخذ گواهی عدم انصراف از طلاق از سال 97، روند رسیدگی به طلاق توافقی نیز طولانی تر و وقت گیر تر شده، اما در حال حاضر نیز در مقایسه با سایر دعاوی، روند رسیدگی به طلاق توافقی از سرعت بیشتری برخوردار می باشد.
این امر به این دلیل است که بر اساس رویه رسیدگی در دادگاه ها، رسیدگی به برخی از پرونده های قضایی، سریع تر و در وقت های دادرسی نزدیک تر انجام می گیرد. یکی از این پرونده ها، پرونده طلاق توافقی می باشد. بنابراین با وجود افزایش حجم کاری قوه قضایه در سال های اخیر و طولانی تر شدن وقت های دادرسی، هنوز هم دعوای طلاق توافقی نسبت به سایر انواع طلاق، با سرعت بیشتری مورد رسیدگی قرار می گیرد.
روند رسیدگی به طلاق توافقی، پس از اخذ گواهی عدم انصراف از طلاق و ثبت دادخواست و ارجاع به شعبه دادگاه خانواده، به این صورت می باشد که دادگاه با تشکیل یک جلسه دارسی، زوجین را برای شنیدن آخرین توافقات به دادگاه دعوت می کند. پس از توافق زوجین در تمام مسایل مالی و غیر مالی و با تنظیم صورت جلسه دادگاه بر اساس این توافقات، دادگاه خانواده اقدام به صدور رای طلاق توافقی یا گواهی عدم امکان سازش می نماید.
از آنجا که بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، رای طلاق، قطعی نبوده و قابل تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی می باشد، برای ثبت رای طلاق توافقی و اجرای صیغه طلاق، لازم است که زوجین صبر کرده تا 44 روز یعنی 22 روز مهلت تجدید نظرخواهی و 22 روز مهلت فرجام خواهی سپری شده و سپس اقدام به ثبت رای و اجرای صیغه طلاق نمایند.
مدت زمان طلاق توافقی طولانی و وقت گیر می باشد لذا همانطور که معمول است بلافاصله پس از صدور رای، زوجین، حق تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی خود را اسقاط می نمایند. با اسقاط حق تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی از طرف زوجین، رای طلاق توافقی یا همان گواهی عدم امکان سازش قطعی شده و زوجین می توانند با مراجعه به دفتر طلاق، اقدام به ثبت رای و اجرای صیغه طلاق توافقی نمایند.
اولین قدم برای طلاق توافقی، ثبت نام در سامانه تصمیم طلاق است. متقاضیان طلاق توافقی باید اول در این سامانه برای مشاوره نوبت اخذ کنند و پس از آن در جلسات مشاوره شرکت کنند و سپس، با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، می توانند برای طلاق توافقی به دادگاه، دادخواست تقدیم کنند. پس از تعیین وقت و شرکت در جلسات مشاوره، دادگاه گواهی عدم امکان سازش برای زن و شوهر صادر می کند. زن و مرد به مدت سه ماه فرصت دارند به یکی از دفاتر ازدواج و طلاق مراجعه کرده و طلاق خود را به ثبت برسانند.
در صورتی که این مهلت سه ماهه برای ثبت طلاق و جاری شدن صیغه طلاق به پایان برسد، زوجین باید برای دریافت گواهی عدم امکان سازش از نو اقدام کنند.
