وقتی که یک برگه چک تکمیل شده و از دسته چک جدا می شود، آن چک در حکم پول است و دارنده چک در صورت ارائه آن به بانک، می تواند وجه چک را وصول کند. بنابراین احتیاط در حفظ و نگهداری چک بسیار مهم است.
در صورتی که چک مفقود یا گم شده باشد، صادر کننده چک می تواند به بانک مراجعه و دستور عدم پرداخت بدهد و ظرف یک هفته، به مراجع صالح برای شکایت از چک مفقودی ( شورای حل اختلاف یا دادسرا ) مراجعه کرده و گواهی اقامه دعوا برای شکایت از چک مفقود شده را مجددا به بانک ارائه نماید که اگر دادگاه مفقودی بودن چک را احراز کند، چک مفقود شده را ابطال خواهد کرد.
وقتی که یک برگه چک تکمیل شده و از دسته چک جدا می شود، آن چک در حکم پول است و دارنده چک در صورت ارائه آن به بانک، می تواند وجه چک را وصول کند. بنابراین احتیاط در حفظ و نگهداری چک بسیار مهم است.
با همه این ها باز هم ممکن است پیش بیاید که یک برگه چک گم یا مفقود شود و یا به واسطه سرقت، جعل و یا از طریق کلاهبرداری به دست دیگری بیفتد. در این شرایط اگر اقدامات لازم و درست صورت نگیرد، احتمال سوء استفاده از چک و ایجاد مشکلات عدیده برای افراد وجود دارد.
"بعد از گم شدن چک صادر کننده باید به بانک کتبا دستور عدم پرداخت بدهد"
چک ممکن است به دلایل مختلفی مثل سرقت چک، مفقود شدن، کلاهبرداری، جعل و ... گم بشود. طبق ماده 14 قانون صدور چک، بعد از گم شدن چک، صادر کننده باید به بانک کتبا دستور عدم پرداخت بدهد. بانک بعد از بررسی هویت دستور دهنده، در صورتی که کسی چک را به بانک ارائه دهد، از پرداخت وجه آن خودداری می کند و با ذکر علت، اقدام به صدور گواهی عدم پرداخت می کند.
بنابراین اولین مرحله در اعلام مفقودی چک این است که صادر کننده به بانک مراجعه کند و در فرم مخصوصی که بانک به او می دهد، دستور کتبی عدم پرداخت را بدهد. در این وضعیت، بانک برای مدت یک هفته حساب را مسدود می کند که در این مدت، صادر کننده باید به مراجع قضایی مراجعه کند.
مرحله بعدی که صادر کننده چک برای اعلام مفقوی چک بر عهده دارد این است که ظرف یک هفته ای که بانک حساب او را مسدود کرده است به مراجع قضایی صالح مراجعه کند و بعد اعلام مفقودی چک و تشکیل پرونده، گواهی مربوط به مفقودی چک را از مرجع قضایی دریافت کند. لازم به ذکر است که مرجع صالح برای اعلام مفقودی چک تا مبلغ دویست میلیون ریال، شورای حل اختلاف و مبلغ بیشتر از آن، در صلاحیت دادسرا است.
نکته مهم: مراجعه به شورای حل اختلاف منحصر به زمانی است که چک گم شده است ولی اگر چک سرقت یا جعل شده باشد، باید در دادسرا اقامه دعوی کرد؛ حتی اگر مبلغ چک کمتر از دویست میلیون ریال باشد.
"اگر چک سرقت، جعل و یا کلاهبرداری شود، باید در دادسرا اقامه دعوی کرد"
مرحله بعدی از مراحل اعلام گم شدن چک این است که بعد از دریافت گواهی از مرجع صالح، دستور دهنده باید حداکثر ظرف مدت یک هفته گواهیِ دریافتی از مرجع قضایی را به بانک تسلیم کند. اگر دستور دهنده این گواهی را به بانک ارائه ندهد، بانک بعد از گذشت یک هفته ، در صورت تقاضای دارنده چک، وجه چک مفقود شده را به دارنده چک پرداخت خواهد کرد.
البته بعد از ارائه گواهی اعلام مفقودی به بانک، بانک موظف است وجه چک را تا زمانی که تکلیف پرونده در مرجع رسیدگی مشخص نشده است، در حساب مسدود نگه دارد و از پرداخت وجه چک به دارنده امتناع کند. اما در صورتی که دادگاه موضوع مفقودی بودن چک را احراز کند، ممکن است حکم بر ابطال چک مفقودی صادر نماید.
با توجه به راه اندازی سامانه صیاد و الزامی شدن ثبت چک در این سامانه و همچنین ممنوعیت صدور چک در وجه حامل، می توان انتظار داشت که در آینده به نحو قابل توجهی، شاهد کاهش مشکلات مربوط به مفقودی چک باشیم.
چه در صورت مفقودی چک و چه در صورت به سرقت رفتن آن، توجه به موارد زیر بسیار مهم است:
