1. آثاری که دولت خلق می کند مالک نخستین آن چه کسی است؟
پاسخ در پیشنویس لایحه: طبق ماده 61 پیشنویس لایحه، دولت اولین مالک آثاریست که به نام و هزینه او منتشر می شود (این بحث اختلافی است بین کشور ها، بعضی کشور ها دولت را مالک می دانند، مثل انگلستان. و برخی کشور ها دولت را مالک نمی دانند و با استدلالی معتقدند که این اثر به عنوان یک اثر که در حوزه عمومی وارد شده (public domain )، شناخته می شوند. چرا که قبلا مردم پولشان را از طریق مالیات پرداخت کرده اند (که در آمریکا این نظر تقویت شده است)).
پاسخ در پیشنویس لایحه: طبق ماده 61 پیشنویس لایحه، دولت اولین مالک آثاریست که به نام و هزینه او منتشر می شود (این بحث اختلافی است بین کشور ها، بعضی کشور ها دولت را مالک می دانند، مثل انگلستان. و برخی کشور ها دولت را مالک نمی دانند و با استدلالی معتقدند که این اثر به عنوان یک اثر که در حوزه عمومی وارد شده (public domain )، شناخته می شوند. چرا که قبلا مردم پولشان را از طریق مالیات پرداخت کرده اند (که در آمریکا این نظر تقویت شده است)).
*البته این ماده در لایحه 93 و تغییرات 98حذف شده است و نیاوردند*
بد نبود که حداقل قانون گذار موضع مثبت یا منفی اش را بیان می کرد؛ چون یک بحث حاکمیتی- عمومی خصوصی به حساب میاید. بنابراین حداقل قانون تکلیفش را مشخص می کرد که دولت در این جا آیا مالک هست یا نه؟ وآیا در حوزه عمومی قرار می گیرد؟
هر کجا که تهیه کننده بتواند نقض خلاقانه ای ایفا کند در خلق اثر(که البته بدیهی است که در این جا باید شخص حقیقی باشد)، اوهم می تواند به عنوان پدید آورنده باشد.
در این جا طبق یکی از موادی که در پیشنویس لایحه آمده، او هم به عنوان یکی از پدید آورندگان مشترک می تواند به حساب بیاید.
اگر تهیه کننده هم خلاقیتی ایجاد کرد ومشارکتی خلاقانه وابتکاری در خلق اثر داشت، او هم می تواند به عنوان یکی از پدید آورندگان به شمار آید.
*نکته ای هست که در پیش نویس لایحه آمده و در قوانین برخی کشور ها به آن تصریح شده اما در لایحه و اصلاحات بعدی نیامده وقانونگذار حذف کرد.
این که چرا نیاورده؟ شاید به این دلیل است که لازم ندانسته که بر تهیه کننده مجدد تاکید کند.
(طبق عمومات، هر کس خلاقیتی در خلق اثر داشته باشد، پدید آورنده محسوب می شود)
مثلا فرض کنیم: برنامه داستان شب برنامه قدیمی مثل یک اثر سینمایی است، اما به صورت صوتی.
این جا همین بحث ها پیش می آید که چه کسی پدید آورنده است و همان بحثی که راجع به اثر سینمایی بود، با تغییراتی اینجا هم وجود دارد. که قانون گذار فرانسه این را تصریح کرده است و ما این را در پیشنویس آورده بودیم اما در لایحه و تغییراتش حذف کرده اند. (به هرحال این هم جای سوال است که چرا قانون گذار این را حذف کرده است)
نکته بعدی که در پیشنویس قانون 89 آورده بودیم؛ و در قانون فعلی ما هم قانون گذار در یکی از موادش آورده (تبصره ماده 13)، اما متاسفانه در لایحه نادیده گرفته شده است!بحث پاداش وجایزه نقدی هست که در قانون 48 و مشابه آن در پیشنویس 89 آمده است که پاداش و امتیازات و جوایز نقدی متعلق به اثر به صورت مطلق برای پدید آورنده است. یعنی حتی اگر اثر منتقل هم شود، جوایز متعلق به پدید آورنده است و منتقل نمی شود. در قانون برخی ازکشورها هم تصریح شده که در واقع این یکی از ابعاد حقوق معنوی به حساب میاید (یعنی این را به عنوان مورد 5 برای حقوق معنوی درنظر گرفته اند).
در لایحه 93 قانون گذار این مورد را حذف کرده نه این که به طور کامل، اما با این ترتیبی که گفتیم، قانون گذار آن را حذف کرده و به شکل دیگری آورده است.
*برگرفته از آموزه های دکتر شبیری زنجانی*
